Kasacja to nadzwyczajny środek zaskarżenia, który pozwala na kontrolę przez Sąd Najwyższy prawidłowości prawomocnego orzeczenia sądu odwoławczego kończącego postępowanie oraz od prawomocnego postanowienia sądu odwoławczego o umorzeniu postępowania i zastosowaniu środka zabezpieczającego określonego w art. 93a Kodeksu karnego.
Kto może wnieść kasację?
Do wniesienia kasacji uprawnione są strony postępowania. Kasację może więc złożyć prokurator, pokrzywdzony występujący w roli oskarżyciela posiłkowego albo prywatnego oraz oskarżony. Ponadto prawo wniesienia kasacji przysługuje Prokuratorowi Generalnemu, Rzecznikowi Praw Obywatelskich albo Rzecznikowi Praw Dziecka.
Podniesienia wymaga, że wniesieniu i rozpoznaniu kasacji karnej na korzyść oskarżonego nie stoi na przeszkodzie wykonanie kary, zatarcie skazania, akt łaski ani też okoliczność wyłączająca ściganie lub uzasadniająca zawieszenie postępowania.
Należy pamiętać, że kasacja powinna być sporządzona i podpisana przez adwokata lub radcę prawnego, co oznacza, że oskarżony nie może samodzielnie złożyć kasacji – musi ustanowić w tym celu obrońcę. Przymus adwokacko-radcowski służy zagwarantowaniu, by decyzja o złożeniu kasacji podejmowana była przez profesjonalistę, który posiada fachową wiedzę pozwalającą ocenić czy istnieją podstawy do jej wniesienia, a także by została ona sporządzona poprawnie zarówno pod względem merytorycznym i formalnym
Kiedy przysługuje kasacja?
Kasacja, niezależnie od jakiego podmiotu pochodzi, może być wniesiona wyłącznie w przypadku wystąpienia najpoważniejszych uchybień procesowych, tj.:
Jeśli w sprawie wystąpiła bezwzględna przyczyna odwoławcza, złożenie kasacji od wyroku sądu odwoławczego przez stronę jest dopuszczalne w każdym przypadku.
Jeśli w sprawie nie zaszła żadna z tzw. bezwzględnych przyczyn odwoławczych, ale wystąpiły inne rażące naruszenia prawa, kasację na korzyść można wnieść jedynie w razie skazania oskarżonego za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.
Strona, która nie złożyła apelacji od wyroku sądu pierwszej instancji, a zatem zaakceptowała orzeczenie, nie może wywieść kasacji od wyroku sądu odwoławczego, jeżeli wyrok sądu pierwszej instancji został utrzymany w mocy lub zmieniony na korzyść strony.
Kasację na niekorzyść oskarżonego można wnieść jedynie w razie uniewinnienia oskarżonego albo umorzenia postępowania. Niedopuszczalne jest jednak uwzględnienie kasacji na niekorzyść oskarżonego wniesionej po upływie roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia.
Kasacja nie może być wniesiona wyłącznie z powodu niewspółmierności kary. Ograniczenia tego nie stosuje się do kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego w sprawach o zbrodnie.
Podkreślić należy, że Sąd Najwyższy jest „sądem prawa”, a nie „sądem faktów”. Podstawą kasacji nie może być więc kwestionowanie ustaleń faktycznych ani też ocena dowodów. Przedmiotem zarzutu może być wyłącznie naruszenie prawa w zakresie sposobu dokonania ustaleń faktycznych w sprawie lub dokonania oceny dowodów.
Jaki jest termin na wniesienie kasacji?
Termin do złożenia kasacji dla stron postępowania wynosi 30 dni od daty doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem należy zgłosić w sądzie, który wydał orzeczenie, w terminie zawitym 7 dni od daty ogłoszenia orzeczenia, a jeżeli ustawa przewiduje doręczenie orzeczenia, od daty jego doręczenia.
Ze względu na stopień skomplikowania środka zaskarżenia, jakim jest kasacja, okres ten nie jest zbyt długi. Jeśli planujesz powierzyć sporządzenie kasacji adwokatowi lub radcy prawnemu, który wcześniej nie uczestniczył w sprawie, warto jak najszybciej podjąć odpowiednie działania.
Ile kosztuje kasacja?
Opłata od kasacji wynosi 450 zł w sprawie, w której wyrok wydał sąd rejonowy, a 750 zł – w sprawie, w której w pierwszej instancji wyrok wydał sąd okręgowy. Do kasacji strona dołącza dowód uiszczenia opłaty sądowej (nie dotyczy to prokuratora).
Osoba pozbawiona wolności jest zwolniona od uiszczania opłaty od kasacji, jednak w wypadku pozostawienia kasacji bez rozpoznania albo oddalenia wniesionej przez nią kasacji zasądza się od niej opłatę. Opłata ulega zwrotowi stronie, która ją uiściła, jeżeli kasacja zostanie uwzględniona, chociażby w części, albo zostanie cofnięta.
Strona wnosząca kasację może ubiegać o zwolnienie od opłat przy wnoszeniu kasacji, wykazując, że ze względu na sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów wyłożenie ich byłoby zbyt uciążliwe. Ciężar wykazania tych okoliczności spoczywa na stronie.
Kasacja Prokuratora Generalnego, RPO i RPD
Uprawnienia szczególne w zakresie kasacji posiadają Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka, którzy mogą złożyć kasację od każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie – nawet od orzeczenia sądu pierwszej instancji, od którego nie wywiedziono apelacji (Rzecznik Praw Dziecka wtedy, gdy przez wydanie orzeczenia doszło do naruszenia praw dziecka).
Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka mogą wnieść kasację niezależnie od rodzaju rozstrzygnięcia (uniewinnienia, skazania, umorzenia postępowania) – podmioty te nie są ograniczone terminem do złożenia kasacji. W razie jednak wywiedzenia kasacji na niekorzyść oskarżonego jej uwzględnienie jest niedopuszczalne, gdy została ona wniesiona po upływie roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia.
Wniosek o rozważenie kasacji
W przypadku, gdy w sprawie nie przysługuje stronie prawo do wniesienia kasacji, strona może skierować do Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich lub Rzecznika Praw Dziecka wniosek o rozważenie możliwości wniesienia kasacji. Tego rodzaju wniosek nie jest ograniczony przymusem adwokacko-radcowskim – nie wymaga się jego sporządzenia i podpisania przez adwokata lub radcę prawnego. Ze względu jednak na specyfikę spraw kasacyjnych, wysokie wymogi formalne i merytoryczne kasacji, przygotowanie wniosku o rozważenie wniesienia kasacji przez profesjonalistę – z precyzyjnym wskazaniem zarzutów kasacyjnych – istotnie zwiększa szanse na jego pozytywne rozpoznanie przez adresata wniosku.
Pomoc prawna – adwokat do spraw kasacyjnych
Sporządzenie skutecznej kasacji karnej wymaga nie tylko znajomości przepisów prawa karnego, ale także wiedzy i doświadczenia w formułowaniu precyzyjnych zarzutów procesowych. Z uwagi na skomplikowany charakter tego środka zaskarżenia, warto skorzystać z profesjonalnej pomocy adwokata, który zadba o spełnienie wszystkich wymogów formalnych i merytorycznych kasacji. Kancelaria oferuje kompleksowe wsparcie w zakresie sporządzania kasacji oraz reprezentację przed Sądem Najwyższym. Skontaktuj się z Kancelarią, aby omówić szczegóły i podjąć pierwsze kroki w kierunku złożenia kasacji.