Prywatny akt oskarżenia to forma dochodzenia przez pokrzywdzonego swoich praw na drodze sądowej przeciwko osobie, która dopuściła się przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego. Oskarżenie prywatne to rodzaj postępowania karnego, w którym to sam pokrzywdzony, zamiast prokuratora, pełni rolę oskarżyciela w postępowaniu sądowym.
 

Przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego

Pokrzywdzony jako oskarżyciel prywatny może wnosić i popierać oskarżenie o przestępstwa, które należą do katalogu przestępstw ściganych w trybie prywatnoskargowym, np. zniesławienie, zniewaga, naruszenie nietykalności cielesnej, lekkie uszkodzenie ciała, chyba że pokrzywdzonym jest osoba najbliższa zamieszkująca wspólnie ze sprawcą, nieumyślne lekkie uszkodzenie ciała, chyba że pokrzywdzonym jest osoba najbliższa zamieszkująca wspólnie ze sprawcą.
 

Kiedy można złożyć prywatny akt oskarżenia?

Wniesienie prywatnego aktu oskarżenia jest możliwe do czasu upływu przedawnienia karalności przestępstwa prywatnoskargowego, która ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia. Ponadto karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem 5 lat od zakończenia wyżej wskazanego rocznego okresu, jeżeli do czasu zakończenia tego okresu wszczęto postępowanie.

Zamiast prywatnego aktu oskarżenia impulsem wszczynającym postępowanie prywatnoskargowe może być także ustna lub pisemna skarga pokrzywdzonego złożona Policji. Policja ma wówczas obowiązek przyjąć skargę pokrzywdzonego, zabezpieczyć dowody i jeśli to konieczne, przekazać sprawę do sądu. Należy jednak pamiętać, że na tym etapie obowiązki organów ścigania kończą się, a zaczynają obowiązki pokrzywdzonego, który jako oskarżyciel prywatny musi samodzielnie lub przez pełnomocnika popierać oskarżenie przed sądem.

Inny pokrzywdzony tym samym czynem może do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej przyłączyć się do toczącego się postępowania.

W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego prokurator wszczyna postępowanie albo jako oskarżyciel publiczny wstępuje do postępowania już wszczętego, wyłącznie wtedy, gdy wymaga tego ochrona praworządności lub interes społeczny.
 

Jak napisać prywatny akt oskarżenia?

Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego wszczyna się na podstawie aktu oskarżenia wniesionego przez oskarżyciela prywatnego do właściwego miejscowo sądu rejonowego. Prywatny akt oskarżenia musi odpowiadać ogólnym wymogom pisma procesowego.

Prywatny akt oskarżenia musi zawierać oznaczenie osoby oskarżonego, opis zarzucanego czynu i wskazanie dowodów, na których opiera się oskarżenie. Opis winien zawierać też czas i miejsce popełnienia tego czynu.

Opis zarzucanego czynu nie musi zawierać kwalifikacji prawnej, ale musi umożliwiać ocenę, czy zarzucany czyn może stanowić przestępstwo ścigane w trybie prywatnoskargowym. Wskazanie dowodów polega na podaniu źródeł dowodowych, takich jak dane osobowe i adresowe świadków, wskazanie dowodów rzeczowych, dokumentów lub rzeczy, bądź podanie miejsca, w którym się znajdują, lub osób, które mogą je udostępnić.
 

Koszty prywatnego aktu oskarżenia

Koszty związane z wniesieniem prywatnego aktu oskarżenia obejmują opłatę sądową oraz wydatki związane z prowadzeniem sprawy. Złożenie prywatnego aktu oskarżenia wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty w kwocie 300 złotych. Dowód uiszczenia opłaty sądowej (tzw. zryczałtowanej równowartości wydatków) należy złożyć wraz z prywatnym aktem oskarżenia.

W przypadku skorzystania z usług adwokata, należy uwzględnić wynagrodzenie za sporządzenie prywatnego aktu oskarżenia oraz reprezentację w sądzie. Pamiętaj, że w przypadku wygrania sprawy przysługuje zwrot kosztów dochodzenia swoich praw, w tym kosztów postępowania oraz kosztów ustanowienia pełnomocnika, które zostaną pokryte przez przeciwnika procesowego.
 

Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego

Rozprawę w sprawach toczących się z oskarżenia prywatnego zawsze poprzedza posiedzenie pojednawcze, które rozpoczyna się wezwaniem stron do pojednania. W razie pojednania stron postępowanie umarza się. Na wniosek lub za zgodą stron sąd może zamiast posiedzenia pojednawczego wyznaczyć odpowiedni termin dla przeprowadzenia postępowania mediacyjnego.

W toku posiedzenia pojednawczego lub w wyniku mediacji dopuszczalne jest pojednanie się obejmujące również inne sprawy z oskarżenia prywatnego, toczące się pomiędzy tymi samymi stronami. Równocześnie z pojednaniem strony mogą zawrzeć ugodę, której przedmiotem mogą być również roszczenia pozostające w związku z oskarżeniem.

W sprawach z oskarżenia prywatnego istotna jest kwestia skutków niestawiennictwa stron postępowania. Niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na posiedzenie pojednawcze bez usprawiedliwienia uważa się za odstąpienie od oskarżenia. W takim wypadku prowadzący posiedzenie postępowanie umarza. W razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa oskarżonego prowadzący posiedzenie pojednawcze kieruje sprawę na rozprawę i wyznacza od razu jej termin.

Niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na rozprawie głównej bez usprawiedliwienia uważa się za odstąpienie od oskarżenia. Oznacza to, że oskarżyciel prywatny lub jego pełnomocnik muszą stawić się na rozprawę i popierać oskarżenie – w przeciwnym razie sąd umorzy postępowanie.

Postępowanie w sprawach dotyczących oskarżenia prywatnego umarza się za zgodą oskarżonego, jeżeli oskarżyciel prywatny odstąpi od oskarżenia przed prawomocnym zakończeniem postępowania. Zgoda oskarżonego nie jest wymagana, jeżeli oskarżyciel prywatny odstąpi od oskarżenia przed rozpoczęciem przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej.

Oskarżony może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej wnieść przeciwko oskarżycielowi prywatnemu będącemu pokrzywdzonym wzajemny akt oskarżenia o ścigany z oskarżenia prywatnego czyn, pozostający w związku z czynem mu zarzucanym. Sąd rozpoznaje wówczas łącznie obie sprawy.
 

Pomoc adwokata – prywatny akt oskarżenia

Jeśli zastanawiasz się nad wniesieniem do sądu prywatnego aktu oskarżenia lub zostałeś oskarżony o przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego, skontaktuj się z Kancelarią.

Pamiętaj, że dobrze przygotowany prywatny akt oskarżenia może znacząco zwiększyć Twoje szanse na sukces w postępowaniu sądowym. Natomiast jeśli przeciwko Tobie wniesiono prywatny akt oskarżenia, potrzebujesz doświadczonego obrońcy, który opracuje skuteczną strategię obrony i zadba o Twoje prawa przed sądem. Skorzystanie z pomocy adwokata w obu przypadkach to klucz do zapewnienia sobie profesjonalnej ochrony prawnej.